Introductie bij de speciale toonladders

---

In blues, net zoals bijvoorbeeld in jazz, fusion en (progressieve) rockmuziek, wordt veel gebruik gemaakt van de zogeheten kerktoonladders. De je reeds bekende majeur en mineur toonladders behoren eveneens tot de kerktoonladders.
De naam kerktoonladder stamt uit de tijd dat voor kerkmuziek 7 tonen per octaaf werden gebruikt. Dit waren de C, D, E, F, G, A en B. Dit betreft het gebruik van alleen de witte toetsen zoals we ze nu kennen op de piano.

De meest eenvoudige en voor de hand liggende toonladder is de ionische kerktoonladder. Deze toonladder krijg je als je op de C begint en dan alle opeenvolgende witte toetsen speelt. Deze toonladder is gelijk aan de hedendaagse majeur toonladder.

Als we een witte toets opschuiven naar rechts, de D dan hebben we de eerste toon van de Dorische kerktoonladder te pakken. Deze toonladder krijg je als je vanaf de D alle opeenvolgende witte toetsen speelt (D, E, F, G, A, B, C, D). In een tabel ziet dat er als volgt uit:

Voor de lezer die al verder heeft gedacht is al duidelijk geworden dat de Aeolische kerktoonladder hetzelfde is als de mineur toonladder.
Zo op het eerste gezicht lijkt het heel eenvoudig, gewoon de witte toetsen achter elkaar volgen en je hebt een kerktoonladder gemaakt. Maar er gaat wel degelijk meer achter schuil. De exacte startpositie van een kerktoonladder bepaalt ook hoeveel toonafstand er tussen de opeenvolgende witte toetsen zit. En hiermee is ook direct elke kerktoonladder anders.

Neem bijvoorbeeld de Ionische kerktoonladder die begint op C. Van C naar D zit een hele toon. Van D naar E ook een hele toon. Van E naar F een halve toon. Van F naar G en van G naar A en van A naar B weer een hele toon en van B naar C een halve toon. Dat resulteert in: 1, 1, ½, 1, 1, 1, ½ . Dit is zoals al eerder aangegeven bekend als de majeur toonladder. Op deze manier heeft elke kerktoonladder zijn eigen toonafstandverdeling. Omdat we tegenwoordig met een octaaf van 12 tonen werken kun je nu met elke begintoon alle kerktoonladders maken. Zolang je je maar aan het toonafstandpatroon houdt.

Als je wilt oefenen in het soleren van kerktoonladders vind je onderstaand een hulpmiddel waarmee je een bepaalde kerktoonladder kunt kiezen. Met behulp van dropdown-menu's kies je de gewenste toonsoort per kerktoonladder, en de toonladder tot en met fret 12 van de gitaarhals, wordt in een apart venster getoond. De grondtonen in iedere toonladder zijn oranje gekleurd, dat geeft enig houvast als je over de hele hals wilt soleren.

Er zijn nog veel meer speciale toonladders dan de kerktoonladders. Je kunt daarbij denken aan de Blues majeur en Blues mineur toonladders, diatonisch, lydisch overmatig, lydisch verminderd, dominant septiem toonladders etc.
Op de website GuitarJan.com vind je onder de menu-optie "Hulpmiddelen" een heleboel programma's die je kunnen helpen bij het selecteren van toonladders, akkoorden bij toonladders etc.

Tevens zie je drie knoppen linksonder in beeld, te weten "Snelheid +", "Snelheid -" en een lege knop, die als "Snelheidsaanduiding" dient. Voor een uitleg van het gebruik hiervan wordt verwezen naar de introductie bij het vorige blok "Licks/Riffs oefeningen".

Toonladder hulpmiddel

---

Licks kerktoonladders

---

Diverse voorbeeldsolo's

---

Onderstaand een variëteit aan blues gitaarsolo's, afkomstig van verschillende bronnen. De solos's zijn gebaseerd op de bekende majeur en mineur blues toonladders (zie het voorafgaande blok), en de kerktoonladders die we in dit blok hebben behandeld. De solo's op het einde zijn werkelijk een mix van alle toonladders en shapes door elkaar.

Bouwstenen voor Licks en Riffs

---

In deze applicatie ben je een ongelooflijk grote hoeveelheid licks, riffs en solo's tegengekomen. Als je een aantal prettig aanvoelend licks en riffs hebt aangeleerd, dan ben je prima in staat om in een band een prachtige gitaarsolo weg te geven. Zeker als je transponeren beheerst, het omzetten van noten en akkoorden in een andere dan de huidige toonladder, dan zijn de mogelijkheden ongekend. mocht je niet precies weten hoe transponeren in zij werk gaat, raadpleeg dan GuitarJan.com om dit te leren. Het is minder moeilijk dan je denkt.
Als je nog meer blueslicks en riffs wilt spelen, dan kun je op de hierboven genoemde website ook E-Books downloaden, die boordevol licks en riffs staan. Bij het website-onderdeel "CAGED & Solo's" vind je E-Books zoals:

•   Licks Algemeen, deel I
•   Licks Algemeen, deel II
•   Licks Blues
•   Licks Rock

Alle E-Books kunnen zonder kosten of inschrijving/abonnement en dergelijke, worden gedownload.

We sluiten dit onderdeel over licks en riffs af met een honderdtal voorbeeldlicks, die je kunt gebruiken om zelf je solo's te schrijven en verder te ontwikkelen. Het zal je wel duidelijk zijn, dat het naspelen van licks al bijzonder professioneel overkomt (zeker als je ze goed geoefend hebt), het meer creatieve proces ontstaat echter, als je licks kunt transponeren naar ander toonladders, of deze kunt manipuleren door samenvoegingen, door elkaar heen mixen, op iedere plaats van de gitaarhals kunt spelen, ritme en accentwijzigingen, het verschuiven door syncoperen, noem het maar op.

We laten aan de hand van een simpel voorbeeld zien wat er met een eenvoudige lick allemaal mogelijk is.


We beginnen met een lick in de C mineur pentatonische blues toonladder. Deze zie je in figuur 1 hierboven. Deze lick kan letterlijk op iedere plaats van de gitaarhals worden herhaald, bijvoorbeeld vanaf de 12^e fret, dat zie je in figuur 2.
Als je de lick nu met één of twee octaven verlaagd, ontstaan er opeens drie nieuwe plaatsen op de gitaarhals waar je de lick ook kunt spelen, en dat zie je in figuur 3.
Vanaf dit punt kan de lick weer verder worden bewerkt. Dat betekent dan bijvoorbeeld wel dat je de pull-off in de tweede maat moet overslaan, of moet veranderen. Figuur 4 hieronder laat de diverse mogelijkheden zien van de verdere aanpassing van de lick.

In de eerste maat is de pull-off gewijzigd in een hammer-on over twee snaren. In de overige maten zie je nog wat andere varianten.


Onderstaand geven we de ruim 100 voorbeeldlicks, veel succes ermee!